Organisá pa CCS ku sosten di WWF and DCNA
For di 15 te ku 30 di ougùstùs, e di seis ekspedishon sientífiko konhunto di e programa di Ti Whale An Nou pa 2022 ta tumando lugá den Laman Karibe. Ti Whale An Nou ta nifiká “nos propio bayenanan chikí” na kreol franses karibense. E ekspedishon a kuminsá na Martinique i ta kubri un total di 11 isla karibense durante e biahe akí. E ophetivo di e ekspedishon investigativo akí ta pa mehorá konservashon di setáseonan (bayena i dòlfein) na Antia Menor (Kleine Antillen).

Foto: Gabriel Dizzi
E ekspedishon akí ta ser organisá pa Caribbean Cetacean Society (CCS) ku sosten di Wereld Natuur Fonds (WWF) i Dutch Caribbean Nature Alliance (DCNA). Diesun partisipante ku ta representá WWF, DCNA i e organisashonnan ku ta manehá áreanan protehá di e diferente islanan, ta ser guiá pa dos eksperto di setáseo di CCS durante e ekspedishon akí di dos siman. E tim ta biahando di Martinique pa Anguilla i bèk, pasando Dominica, Guadeloupe, Montserrat, St. Kitts & Nevis, Statia, Saba, St. Maarten, i St. Barths na kaminda.
E metanan di e ekspedishon ta pa haña konosementu di e diversidat i distribushon di e diferente espesienan di setáseo i tambe haña sa mas tokante e menasanan ku nan ta konfrontá. Mayoria di e menasanan akí ta kousá pa aktividatnan humano i ta inkluí entre otro dalmentu den barku, pegamentu den materialnan di piska, yagmentu, kontaminashon dor di zonido bou di awa, i polushon di plèstik.

Foto: Richard Sagredo
E ekspedishon lo enfoká tambe riba mehorashon di desaroyo di kapasidat den Karibe dor di entrená e diferente representantenan di e organisashonnan ku ta manehá áreanan protehá, pa nan por praktiká siensia pa loke ta trata ‘zoogdieren’ marino. Durante e ekspedishon lo kondusí diferente aktividat manera grabashon akústiko, siguimentu di e espesienan, estudionan visual i identifikashon fotográfiko. Tambe lo kolektá datonan ambiental huntu ku dato tokante menasanan manera tráfiko di boto. Esaki ta e di seis ekspedishon p’e aña akí, i asina a logra kubri tur e islanan di Antia Menor. E programa di Ti Whale An Nou a kuminsá na 2021, pues esaki ta e di dos aña konsekutivo den kual ta realisá un opservashon di e region kompleto.
E importansia di e ekspedishon akí ta ankrá den e echo ku bayenanan tin un balor enorme p’e ekosistema di nos planeta. Nan ta kapturá kuater biaha mas tantu dióksido di karbono (CO2) kompará ku e selva di Amazona, i p’esei nan ta un hèrmènt importante den e lucha kontra kambio di klima. Datonan ku ser kolektá durante e ekspedishon lo yuda pa oumentá konosementu tokante kon pa protehá e tan balioso ‘zoogdieren’ marino akí mas mihó.