Gezonde mangrovebossen nemen koolstof en andere broeikasgassen op uit de atmosfeer. Wanneer mangroven in hun voortbestaan bedreigd worden, gaat dit vermogen verloren. In 2019 onderzochten wetenschappers op Bonaire het verschil tussen intacte en aangetaste mangroven om koolstof op te slaan. Dit onderzoek toonde aan dat het behoud van gezonde mangrovebossen cruciaal is in de strijd tegen klimaatverandering.

Broeikasgassen die mensen op grote schaal uitstoten, zoals kooldioxide (CO2) en methaan (CH4), spelen een belangrijke rol bij het versnellen van de opwarming van de aarde en klimaatverandering. Als de broeikasgassen in balans zijn, zijn er in de natuur ecosystemen die de broeikasgassen kunnen opslaan en blijft het system in evenwicht. Watergebieden (Engels: Wetlands) zoals mangrovebossen zijn een goed voorbeeld van gebieden waar productieve plantengemeenschappen grote hoeveelheden koolstof op kunnen slaan en gebruiken.

Blauwe koolstof

“Blauwe koolstof” verwijst naar koolstof uit de atmosfeer die wordt opgevangen en opgeslagen door kustecosystemen. Deze zouden de sleutel kunnen zijn bij het opbouwen van veerkracht tegen klimaatverandering. Van deze blauwe koolstofgebieden behoren mangroven tot de meest koolstofrijke ecosystemen op aarde. Door hun dichte bladerdak en complexe wortelstelsels kunnen ze naar schatting 50 keer meer koolstof opslaan dan een gemiddeld tropische regenwoud.

Helaas worden mangrovebossen bedreigd. Bijna een derde van deze bossen is al verdwenen als gevolg van kustontwikkeling en andere veranderingen op land. Alleen al in het Caribisch gebied ging tussen 1980 en 2005 bijna 24% van het mangrovegebied verloren. Wanneer deze gebieden worden vernietigd, verliezen we niet alleen de voordelen van toekomstige koolstofopslag, maar komt vervolgens ook alle koolstof vrij die ze al die eeuwen hebben opgeslagen.

Lac Bay

Dit is ook het geval op Bonaire, waar de mangrovebossen rond Lac Bay al decennia lang geleidelijk aan achteruitgaan. In dit gebied hebben wetenschappers van de Universiteit van Bremen en het Leibniz Center for Marine Tropical Research onderzocht hoeveel koolstof gezonde en geleidelijk afbrekende mangrovegebieden kunnen opslaan.

Het onderzochte gebied heeft te maken met hoge sedimentafvoer, doordat overbegrazing en stedelijke ontwikkeling de bodemvegetatie hebben verwijderd die normaal gesproken de erosie tot een minimum zou beperken. Door de toevoer van een hoge hoeveelheid aan sediment zijn de kanalen dichtgeslibt en dichtgegroeid, waardoor er een slechte watercirculatie is en gebieden met stilstaand en hypersaline water zijn ontstaan. Deze slechte omstandigheden hebben geleid tot het geleidelijk afsterven van mangroven. De aanwezigheid van zowel gezonde als aangetaste mangroven in hetzelfde bos maakte Bonaire tot de perfecte locatie om de verschillen in deze omgevingen te bestuderen en de koolstofdynamiek van deze gebieden beter te begrijpen.

De studie

Veldwerk werd uitgevoerd tussen januari en maart 2019. Er werden 17 gebieden met intacte mangroven en 15 gebieden met gedegradeerde mangroven geselecteerd. Er was een opvallend verschil tussen deze twee type gebieden. Gezonde, intacte mangroves bleken een grotere hoeveelheden van zowel bovengrondse (bladeren, takken, stammen) als ondergrondse (wortels, sediment) biomassa te hebben dan magrovebomen in gedegradeerde gebieden. Gedegradeerde gebieden hadden zeer weinig bovengrondse biomassa, wat resulteerde in minder fotosynthese, minder sedimentatie en meer erosie en hogere afbraaksnelheden in het sediment. Deze gedegradeerde mangrove gebieden kunnen dus geen koolstof meer opslaan, en alle koolstof die ze al die eeuwen hebben opgeslagen kan vrij komen in de atmosfeer of aangrenzende wateren.

De toekomst van mangroven

Een interessante bevinding was dat koolstof uit langzaam afbrekende mangrove gebieden langzamer vrij kwam dan in bossen waar opzettelijk mangroven werden gekapt. Dit is belangrijk voor toekomstige plannen om de klimaatverandering te beperken. Wetenschappers voorspellen dat klimaatverandering droogte zal toenemen in delen van het Caribisch gebied, Midden- en Zuid-Amerika en Zuid-Azië, waardoor de hydrologie verandert en seizoensgebonden hypersaliteit wordt veroorzaakt, wat zal leiden tot het geleidelijk afsterven van grote hoeveelheden mangrovebossen. Het begrijpen van deze verschillen zal van cruciaal belang zijn bij het voorspellen of natuurgebieden in de toekomst koolstof kunnen opslaan. Deze studie bewijst dat langzaam afbrekende mangroven niet langer koolstof kunnen opslaan en inspanningen nodig zijn om de resterende bossen intact en gezond te houden als we natuurlijke oplossingen willen gebruiken om onze ecologische voetafdruk te minimaliseren.